چرا مقاومت با توافق الکاظمی و بایدن مخالف است؟

امریکایی ها با عراق توافق کرده اند که نیروهای خود را از این کشور خارج کنند. اما برخی از گروه های سیاسی از این توافق ناراضی اند. عراق امسال با یک انتخابات مهم رو به روست. در همین حال الکاظمی که سفری به واشنگتن داشته دست به توافقی با بایدن زده که با کمی ابهام، خبر از خروج ایالات متحده در تاریخی مشخص از این کشور می دهد. با این حال حتی این خبر هم نتوانسته بسیاری را در بغداد راضی کند. برخی کارشناسان می گویند احتمال اینکه واشنگتن بخواهد به طور کامل عراق را ترک کند پایین است و برخی دیگر نگرانی هایی بابت خروج امریکایی ها و قدرت گرفتن گروه های تروریستی دارند.

با صباح زنگنه کارشناس مسائل خاورمیانه به گفتگو نشسته ایم:

گروه های مقاومت، بر خلاف دیگر گروه های سیاسی  و مذهبی در عراق، توافقی که الکاظمی در امریکا شکل داد را نمی پذیرند. چرا این گروه ها حتی برخلاف دیگر گروه های شیعی چنین مخالفت تند و تیزی با توافقی دارند که اصل ان برنامه ریزی برای خروج آمریکا از عراق است؟

بحث هایی که مطرح شده بود این است که قبل از سفر نخست وزیر و هیات همراه باید با همه گروه های عراقی مذاکره کنند و نظر آنها را جویا شوند و به نحوی جامع بتوانند مطالب را دریافت کرده و آنها را در واشنگتن مطرح کنند. یکی از خواسته های گروه های مقاومت که تعداد زیادی از نمایندگان پارلمان هم طرفدار آنها هستند این بود که خروج نیروهای امریکایی رسما محقق شود و به صورت روشن و صریح برنامه ریزی شود. با توجه به اظهار نظرهای متفاوت نخست وزیر و هیات همراه متفاوت خود و اظهارنظرهای متفاوت مقامات امریکایی رو به رو شدند. این اظهارنظرها طیف وسیعی را در بر میگیرند. از جمله اینکه وزیرخارجه می گوید ما به حضور نیروهای امریکایی نیاز داریم تا نخست وزیر که می گوید ما می توانیم امنیت را تامین کنیم و نیاز به حضور نیروهای رزمنده خارجی نداریم.این گفته ها تردیدهای جدی ایجاد می کند و وضعیت خروج امریکا از عراق را با ابهام رو به رو می کند. ولی برخی از احزاب و گروه های سیاسی به منظور اینکه فعلا از این مرحله عبور کنند از نتایج سفر الکاظمی استقبال کردند و از این که مذاکرات نتیجه بخش خواهد بود سخن گفتند. اما در سخنان بایدن بحث خروج و عقب نشینی نیروها ذکر نشده و تنها به این جمله اکتفا کرده اند که دیگر نیروهای جنگنده، در عراق نخواهند بود. این گفته ها این برداشت را ایجاد می کند که نیروهای امریکایی در عراق باقی خواهند ماند اما جنگنده نخواهند بود.

با این وضعیت نمی شود در مورد مسائل حساس و اساسی تصمیم گرفت. این گروه ها معتقدند که حضور امریکایی ها همچنان می‌تواند خطر افرین باشد. به خصوص که نیروهای مقاومت بیشترین خسارت ها و قربانیان را از سوی ایالات متحده دیده اند. یعنی حمله به پایگاه های نیروهای نظامی عراقی و نیروهای پلیس فدرال، حشدالشعبی و فرودگاه های غیرنظامی و هم مخازن و انبارهای مهمات و تسلیحات و به اضافه همه اینها جنایت بزرگ ترور شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس. هیچ کدوم از این احتمالات با این توافق از بین نرفته و همچنان امریکایی ها بر فضای عراق مسلط هستند  و کنترل رفت و امد هوایی و حرکت جنگنده ها و پهپادها و کنترل راداری عراق در اختیار آنهاست و طبعا هیچ گونه امنیتی را برای نیروهای نظامی و انتظامی این کشور ایجاد نمی کند. علت این مخالفت ها به این ابهامات برمیگردد.

مساله دیگر تاکید بر این است که عراق افغانستان نخواهد شد. به نظر می رسد آنچه که در افغانستان با اعلام خروج ایالات متحده اتفاق افتاده، باعث شد تا نگرانی های مشابهی در مورد گروه های تندرو و حتی داعش در عراق شکل بگیرد. اما ایا واقعا سرنوشت عراق می تواند مانند افغانستان باشد؟

شرایط عراق با افغانستان خیلی متفاوت است. مهم ترین تفاوتش هم این است که فاصله زمینی عراق تا فلسطین اشغالی بسیار کم است و فاصله افغانستان با فلسطین زیاد است. در سابقه و تاریخ مردم و ارتش و احزاب عراقی مخالفت با سلطه اسراییل بر منطقه همیشه شنیده شده و ملموس است بنابراین حضور امریکا در عراق و سوریه و اردن که کشورهای پیرامونی رژیم صهیونیستی هستند به شدت در دکترین ایالات متحده وجود دارد. به این دلیل آنها از عراق بعید است به طور کامل خارج شوند و اگر اینکار را هم کنند اسما خارج می شوند و فقط جابه جاخواهند شد و حتی پایگاه هایشان را به نام پایگاه های عراقی جا خواهند زد تا اگر حمله ای اتفاق افتاد بگویند علیه پایگاه های محلی بوده. از همه مهم تر و حساس تر اینکه تسلط امریکایی ها بر رفت و امدهای هوایی نظامی و غیرنظامی است . یک جاهایی به اسراییلی ها اجازه داده اند به نیروهای عراقی حمله کنند. در مرز سوریه و عراق حمله هایی توسط آنها انجام گرفته و نیروهای نظامی رسمی عراق در داخل این کشور مورد هدف قرار گرفته اند. شرایط در افغانستان با عراق متفاوت است. امریکا در افغانستان سیاست های متناقضی داشته. طالبان را ساخته، با آنها درگیر شده و مذاکره هم کرده است. سیاست های ایالات متحده در این کشور هم شک بر انگیز بوده است.

اما در عراق حمایت امریکایی ها از ورود داعش از طریق مرز ترکیه و سوریه به این کشور اتفاق افتاده و هنوز هم در شرق سوریه و در غرب عراق از این گروه تروریستی حمایت میکنند. سیاست کلی واشنگتن عدم استقرار عراق با ثبات است. اما داعش مجددا نخواهد توانست اشغال سرزمینی انجام دهد و شهرهایی را بگیرد . اما ایجاد هرج و مرج و حمله های ایضایی در شهرها و جاده ها محتمل است.

همانطور که اشاره کردید داعش در حال قدرت رفتن نسبی است. اگر قدرت این گروه تروریستی افزایش یابد چه اتفاقی برای ایران رخ خواهد داد؟ ما در حال حاضر در محاصره گروه طالبان از شرق هستیم و اگر در مرز با عراق هم حضور داعشی ها تثبیت شود اوضاع می تواند سخت باشد. به طور کلی در چنین صورتی باید منتظر تغییرات عمده باشیم؟

قطعا داعش امکان اشغال سرزمین را نه در عراق و نه در سوریه نخواهد داشت. مگر در منطقه ای که امریکایی ها حضور دارند. در افغانستان هم داعش الان وجود دارد. بنابراین حضور امریکایی ها یعنی حضور ناامنی در اشکال مختلف. از نظر تحلیلی این گروه تروریستی در عراق شانسی ندارد. با این وجود بهانه امریکایی ها برای ماندن در عراق مبارزه با داعشی هاست در حالی که نیروهای عراقی توانمند هستند و می توانند مقابل این گروه بایستند. این بهانه ای سوخته و تکراری است. از این بابت می توان گفت که منطقه دچار بحران هایی با حضور امریکایی ها می شود. وگرنه اینکه داعش دوباره بتواند قدرت چشمگیری در مرزهای با ایران به دست بیاورد، اتفاق نخواهد افتاد.

به سراغ یکی از چهره های مساله ساز این روزها در عراق برویم. در عراق شایعاتی وجود دارد که برخی ناارامی ها و کارهایی مثل سرنگونی دکل های برقی زیر سر گروه مقتدی صدر است. استارت تحریم انتخابات هم باصداهایی بود که ازصدر بلند می شد. علت این رفتار او چیست و چرا به دنبال ایجاد اخلال در روند دموکراتیک فعلی در عراق است؟

اقای صدر ومجموعه حامی او به دنبال آن بودند که نخست وزیری آینده را برای افراد خودشان تضمین کنند. وقتی دیدند که این اتفاق امکان پذیر نیست رفتار مخالفی از خود نشان دادند. آنها امیدوار بودند که الکاظمی بیاید و انتخابات زودهنگام برگزار کند. آنها این شعار را کنار گذاشته اند و به منظور ایجاد زمینه های مختلف و حصول حمایت های بیشتر چه از امریکا و چه از کشورهای عربی و چه از دولتمردان فعلی، این روش را اتخاذ کرده اند و از ورود به انتخابات خود داری می کنند. هم مجموعه مقتدی صدر و هم سائرون اعلام کرده اند که از انتخابات منصرف شده اند اما در حقیقت نوعی چانه زنی برای به دست اوردن قدرت بیشتر در عراق است. خرابکاری ها هم از همین بابت به گروه صدر نسبت داده می شوند.

‘عراق مشغول واسطه گری میان تهران و ریاض است. به ویژه آنکه سفر و دیدارهای برهم صالح در ایران هم در راه است. با توجه به اینکه فعلا بغداد نقش واسطه را بازی می کند ایا مقامات این کشور می توانند در این مسیر موفق عمل کنند؟

عراق اگر یک توافق ملی در این موضوع داشته باشد و تعریف درستی هم داشته باشد و ابزار دست امریکا قرار نگیرد، می تواند نقش خوب و مهمی در ایجاد فضای همکاری منطقه ای ایفا کند. عراق وزنه مهمی در امنیت منطقه است. بنابراین برای تضمین امنیت عراق باید در هر مناسبات جدیدی حضور داشته و نقش ایفا کند. اما باید توجه کند که ابزار دست برخی کشورهای منطقه و واشنگتن قرار نگیرد و دیدگاه های خود را پی بگیرد. یکی از وظایفی که بغداد برای خود تعیین کرده همین موضوع ریاض و تهران است که تاکنون به نظر می رسد که گفتگوهای خوبی بوده است. اما اینکه عراق تا چه اندازه بتواند در بردن و آوردن پیام ها دست عمل کند و نقش خود را هم به خوبی بازی کند، به زمان نیاز دارد.